روغن موتورهای امروزی برای بهبود راندمان موتور، علاوه بر روان‌کاری و کاهش سایش قطعات موتور، دارای کارکردهایی نظیر آب‌بندی فواصل بین قطعات، شست‌وشو و تمیزکردن قطعات از دوده و ترکیبات حاصل از تجزیه روغن و رسوبات، محافظت از سطوح در مقابل زنگ‌زدگی و خوردگی شیمیایی، ضربه‌گیری، معلق نگه‌داشتن مواد زائد و جلوگیری از رسوب آن‌ها بر روی قطعات نیز هستند؛ اما باید به این موضوع توجه داشته باشید که هر روغن موتور یک عمر مفید داشته و پس از مدتی نیاز به تعویض دارد و اگر بخواهید محصولی با کیفیت بالا و عمر مفیدِ طولانی انتخاب کنید، ابتدا باید قبل از خرید به ویژگی‌های متناسب با خودرو خود دقت کنید.

روش دیگر برای پیدا کردن یک روغن موتور خوب، خواندن دفترچه راهنمای خودرو شما است. در این دفترچه لیست روغن هایی که خودروساز برای خودروی شما توصیه می کند آورده شده است. همچنین ممکن است بسته به اینکه در آب و هوای گرم یا سرد زندگی می کنید، روغن های مختلفی را توصیه کند. مهمترین چیز این است که از روغنی با ضخامت یا ویسکوزیته مناسب برای موتور خودروی خود استفاده کنید. روغنی که بیش از حد غلیظ یا حتی رقیق باشد، محافظت لازم را برای موتور شما ایجاد نمی کند، که می تواند منجر به آسیب های پرهزینه شود.

روغن ها همچنین باید با استانداردهای کیفی مختلفی مطابقت داشته باشند. استانداردهای مورد نیاز برای ماشین شما نیز در دفترچه راهنمای خودرو ذکر شده است. گاهی اوقات خودروسازان استانداردهای منتشر شده توسط انجمن مهندسین خودرو یا موسسه استاندارد را فهرست می کنند. بعد آن اطلاعات روی ظرف روغن درج خواهند شد و می توانید طبق آن خرید کنید.

خود موتور همیشه عامل نهایی برای تشخیص کیفیت روغن موتور است. موتور همچنان داور نهایی کیفیت روغن است. برای کارکرد موتور، روغن باید دارای خواص فیزیکی و شیمیایی خاصی باشد. شرایط سرویس نیز ممکن است بسته به محیط و نحوه استفاده از وسیله نقلیه بسیار متفاوت باشد. در نتیجه، انتخاب روغن موتور برای برآوردن نیازها و شرایط خدماتی خاص، مستلزم آگاهی از چندین ویژگی مهم روغن، از جمله ویسکوزیته است.

شاخص ویسکوزیته چیست؟

مقاومت روغن در برابر رقیق شدن در دماهای گرمتر، شاخص ویسکوزیته نامیده می‌شود. اگرچه عدد دوم بالاتر خوب است، اما روغن نیز باید قوی باشد و هزاران کیلومتر را تا تعویض روغن بعدی دوام بیاورد. برخلاف ضد یخ، که 95 درصد آن از یک ماده شیمیایی پایه (معمولاً اتیلن گلیکول) تشکیل شده است، روغن موتور مبتنی بر نفت حاوی مخلوطی از چندین نوع مختلف روغن پایه است که برخی از آنها گرانتر از بقیه هستند.

شرکت‌های نفتی معمولاً از پنج گروه انتخاب می‌کنند که هر کدام به روش‌های متفاوت و در ویسکوزیته‌های متفاوت تولید می‌شوند. در برخی موارد با روش‌هایی که روان‌کننده‌ای تولید می‌کنند که می‌تواند به عنوان مصنوعی طبقه‌بندی شود.

به اصطلاح فول سنتتیک حاوی مواد شیمیایی است که ممکن است از نفت مشتق شده باشد اما به قدری تغییر یافته است که دیگر روغن طبیعی محسوب نمی‌شود. به عنوان مثال، یک ترکیب سفارشی حاوی 10 درصد پلی آلفائولفین (PAO) است که رایج‌ترین نوع ماده شیمیایی است که به عنوان ماده اولیه در یک روغن مصنوعی کامل استفاده می شود.

بسته روغن پایه در هر روغنی بین 70 تا 95 درصد مخلوط را تشکیل می دهد. و بقیه از مواد افزودنی تشکیل شده است. روغنی که فقط 70 درصد روغن پایه داشته باشد لزوما بهتر از روغنی با 95 درصد روغن پایه نیست.

برخی از روغن‌های پایه دارای ویژگی‌های طبیعی یا ویژگی‌هایی هستند که از فرآوری آن‌ها ناشی می‌شود که نیاز به افزودنی‌ها را کاهش می‌دهد یا از بین می‌برد. اگرچه برخی از افزودنی‌ها باعث بهبود روان‌کاری می‌شوند، اما لزوماً به تنهایی روان‌کاری بالایی ندارند.

مواد تشکیل دهنده یک بسته افزودنی از نظر هزینه متفاوت است، اما قیمت تنها یک عامل است. برخی از افزودنی ها در ترکیبات خاصی از روغن‌های پایه بهتر عمل می‌کنند. به همین ترتیب، برخی از روغن‌های پایه ارزان‌تر به دلیل عملکردی که با افزودنی‌های رایج دارند، انتخاب خوبی برای ترکیب هستند.

هر روغن موتور دستوری دارد. پالایشگاه ها فهرستی از اهداف را بر اساس نیازهای مشتریان خود (از جمله خود خودروسازان) ارائه می‌کنند و روغن هایی را برای رسیدن به این اهداف به بهترین شکل ممکن فرموله می‌کنند. جلوگیری از رقیق شدن روغن در حین داغ شدن آن در حالی که کارکرد موتور از بین می رود یک چیز است، اما جلوگیری از غلیظ شدن بیش از حد روغن نیز مهم است.

استفاده از روغن‌های پایه درجه یک با فرار کمتر برای جلوگیری از تبخیر یکی از روش‌ها است. تبخیر بسته روغن پایه نه تنها مصرف روغن را افزایش می‌دهد، بلکه منجر به غلیظ‌تر شدن روغن می‌شود که مصرف سوخت را کاهش می‌دهد.
3 مورد از ویژگی‌های یک روغن موتور خوب

شاخص گران‌روی بالا
شاخص گران‌روی یا ویسکوزیته در اصل مقاومت سیالات در برابر جریان است. گران‌روی بیشتر به معنای جریان کندتر و سیال غلیظ‌ تر است. به منظور اطلاع از کیفیت روان کننده، توجه به ویسکوزیته آن در دماهای مختلف بسیار مهم است، بدین منظور شاخص ویسکوزیته توسط E.Dean و G.Davis در سال 1929 معرفی شد.

ویسکوزیته با درجه حرارت تغییر می‌کند تا از عملکرد در هر شرایط اطمینان حاصل شود. بنابراین، شاخص ویسکوزیته توانایی روغن موتور برای مقاومت در برابر جریان در دماهای بالا را اندازه گیری می‌کند. معمولا در روغن موتورهای معمولی برای اینکه بتوانند شاخص ویسکوزیته را تغییر دهند و به بسیاری از خواص دست یابند، از افزودنی‌های روغن موتور استفاده می‌کنند.

نحوه تشخیص ویسکوزیته روغن

SAE (انجمن مهندسان خودرو) یک کد عددی برای نشان دادن ویسکوزیته روغن در دمای گرم و سرد تعریف کرده است. این کد از یک حرف W که همان نماد ویسکوزیته است و از دو عدد که در چپ و راست این حرف قرار می‌گیرند، تشکیل می‌شود. عدد قبل از W ویسکوزیته روغن را در دماهای پایین نشان می‌دهد، در حالی که عدد پس از W ویسکوزیته را در دمای کار نشان می‌دهد. به عنوان مثال، روغن موتور 5W30 در مقایسه با 10W40 ویسکوزیته کمتری در دماهای پایین و بالاتر دارد. شما باید از تغییرات آب و هوایی آگاه باشید تا بتوانید موتور خود را به‌طور کامل کنترل کنید.

اما مراقب باشید روغن‌های گیربکس شماره SAE متفاوتی دارند. به عنوان مثال، روغن گیربکس 75W90 ویسکوزیته بالاتری نسبت به 15W40 ندارد.
کنترل درجه گران‌روی با شاخص API

رتبه خدمات روغن‌ خودروهای سواری و خودروهای تجاری توسط موسسه نفت آمریکا(API) طبقه‌بندی شده است. این شاخص درجه ویسکوزیته یا گران‌روی مورد نیاز برای موتور خودروی شما را مشخص کرده و تأیید می‌کند که این روغن دارای استانداردهای کیفیت می‌باشد. برای کنترل درجه گرانروی با شاخص API، از مشخصات دو حرفی استفاده می‌کنند. حرف اول به دو مورد زیر تقسیم می‌شوند:

S برای موتورهای بنزینی
C برای موتورهای دیزلی

حرف دوم مشخصات نشان دهنده کیفیت آن است. کمترین کیفیت A است و هر حرفی بعد از A نشان دهنده کیفیت بهتر است. به عنوان مثال روغن API SN بهتر از API SJ است.
شاخص ACEA

این شاخص استاندارد، برای خودروهای اروپایی تعریف شده است و روغن‌ها را در یک سری آزمایش‌ها مورد بررسی قرار می‌دهد تا در صورت تغییر قوانین جدید، فناوری‌های جدید یا دلایل دیگر، به روز ‌شوند. شاخص ACEA روغن موتور را به 3 دسته زیر تقسیم می‌کند:

A/B: برای موتورهای بنزینی یا دیزلی، که اگر روغن موتور هم برای موتورهای دیزلی و هم بنزینی مناسب باشد، می‌توانند ترکیب شوند. برای مثال، A3/B3 یا A3/B4.
C: برای روغن موتورهای سازگار با کاتالیزور، که عمر فیلتر DPF (افزودنی فیلتر ذرات دیزل) را نیز افزایش می‌دهند.
E: موتورهای دیزلی سنگین

پایداری حرارتی
یکی دیگر از ویژگی‌های مهم که یک روغن موتور خوب باید داشته باشد پایداری بالای دمای آن است. روغن موتور خوب باید بتواند موتور را در دمای پایین روشن کند و در دمای بالا پایدار باشد. در غیر این صورت پایداری حرارتی ضعیف می‌تواند منجر به از بین رفتن موتور شما به دلیل گران‌روی زیاد شود.
پایداری اکسیداسیون
یکی دیگر از ویژگی‌های مهم که یک روغن موتور خوب باید داشته باشد پایداری اکسیداسیون است. منظور از اکسیداسیون، واکنش شیمیایی است که بین روغن روان‌کننده و اکسیژن اتفاق می‌افتد. در صورت افزایش میزان اکسیداسیون، نه تنها عمر روغن موتور یا روان کننده کاهش می‌یابد؛ بلکه ویسکوزیته بالایی در روغن ایجاد می‌کند که منجر به تولید لجن می‌شود. برای اینکه موتور شما به درستی کار کند، باید روغن موتوری را انتخاب کنید که از ترکیب با اکسیژن خودداری کند.